Komplikacije u trudnoći: Šta je trombofilija, kako se dijagnostikuje i leči

Medicina ovo stanje definiše kao nasledan ili stečeni poremećaj hemostaze, koji predisponira ili povećava rizik nastanaka tromboze. Drugim rečima, trombofilija dovodi do nekontrolisane koagulacije ili zgrušavanja krvi, a može da se javi i u trudnoći, posebno kod osoba sa genetskom sklonošću.

"Uz navedenu definiciju, naglasila bih da trombofilija može biti urođena i stečena. Uzroci urođene trombofilije su jasno definisani kao genetski poremećaji, koji dovode do poremećaja hemostaznog sistema, uzrokujući povećanu sklonost ka nastanku tromboza. Dele se na osnovu dijagnostičkog postupka kojim se utvrđuje postojanje trombofilije, i podrazumjevaju se tri grupe poremećaja. U prvoj grupi su trombofilije kod kojih do sada nije utvrđena genetska osnova, a to se odnosi na povišen nivo FVIII i FIX, i snižen nivo FXII. U drugoj grupi su trombofilije kod kojih je utvrđeno postojanje velikog broja genetskih poremećaja koji ih prouzrokuju, a treću grupu čine trombofilije uzrokovane pojediničnim mutacijama ili polimorfizmom gena. Određena fiziološka stanja, mnogobrojne bolesti i uzimanje nekih lekova takođe mogu dovesti do nastanka tromboze i to su stečene trombofilije."

Koliko je česta trombofilija u trudnoći?

"I sama trudnoća predstavlja trombofilno stanje. Tokom normalne trudnoće menja se koncentracija proteina plazme uključenih u proces koagulacije, i samim tim se remeti ravnoteža koja postoji između prokoagulantnog i antikoagulantnog sistema. Na ovaj način se fiziološkim mehanizmima smanjuje rizik od gubitka krvi u trudnoći i tokom porodjaja, ali se povećeva rizik od pojave tromboze.

Tokom trudnoće dolazi do porasta gotovo svih faktora koagulacije, a osim toga i fizičke promene koje se dešavaju tokom drugog stanja dovode do povećane sklonosti ka trombozama. Propratne bolesti, kao što je sistemski eritemski lupus, kao i dodatni rizični faktori među kojima su gojaznost, imobilizacija, starosno doba trudnice i pušenje povećavaju rizik od tromboze.

Sveukupno, i fiziološke i anatomske promene koje se javljaju tokom trudnoće dovode do povećanog rizika za trombozama, koji traje i nakon porodjaja, do otprilike šest sedmica posle."

Kako pepoznati trombofiliju u trudnoći?

"Na trombofiliju treba posumnjati na osnovu anamnestičkih podataka, kliničkog pregleda i opštih dijagnostičkih metoda. Međutim, definitivna dijagnoza se postavlja na osnovu specijalnih laboratorijskih testova. Prisustvo trombofilije može da bude udruženo i sa nepovoljnim ishodima trudnoće, tako da savremene preporuke navode da testiranje na trombofiliju treba sprovesti ukoliko je žena imala jedan gubitak ploda u drugom ili trećem trimestru trudnoće, odnosno dva ili tri gubitka ploda u ranoj trudnoći, posebno ukoliko su isključeni drugi uzroci."

Koje probleme može izazvati trombofilija u trudnoći?

"Kod žena s naslednom trombofilijom postoji povećan rizik od gubitka ploda, naročito u drugom i trećem trimestru trudnoće, ali i rizik za pojavu komplikacija kasne trudnoće kao što su prevremeno odvajanje posteljice ili placentalna abrupcija, insuficijencije posteljice sa zaostajanjem u rastu i razvoju ploda i prevremenim porodjajem, preeklampsija, ali i pojava tromboza različitih lokalizacija."

Kako se dijagnostikuje i kako se leči trombofilija u trudnoći?

"Ispitivanje prisustva trombofilnog stanja postala je sve raširenija laboratorijska praksa. Dokazivanje nekog od oblika trombofilije ne zahteva da se kod svih trudnica primeni terapija, jer trombofilija nije bolest već stanje, koje, ukoliko je udruženo sa drugim faktorima rizika, može da se klinički manifestuje. Uobičajno je da se kod osoba sa povećanim rizikom za kliničko ispoljavanje trombofilije primeni antikoagulantna terapija, koja podrazumjeva primenu heparina male molekulske mase, a u nekim slučajevima je neophodna i primena acetilsalicilne kiseline i suplemenata poput folne kiseline i vitamina B kompleksa."

Da li je trombofilija prepreka za VTO i kako je prevazići?

"I u današnje vreme postoje mnoge kontroverze i mnoga otvorena pitanja kada je reč o trombofiliji i njenom uticaju na gubitke ploda i neuspešnost VTO. Nemamo sve odgovore, ali imamo odgovore na mnoge od njih. Postoje istraživanja koja su pokazala veću učestalost urođenih i stečenih trombofilija kod žena kod kojih su zabeleženi višestruki neuspesi postupka VTO, kao i rani gubici ploda nakon VTO. Prevazilaženje ove prepreke podrazumeva pravovremenu primjenu heparina male molekulske mase, uz adekvatan nadzor ginekologa i hematologa. Smatra se da je za 30% povećana uspešnost VTO kod žena sa urođenim ili stečenim oblikom trombofilije ukoliko se primjeni adekvatna i pravovremena terapija."