Postporođajne komplikacije: Obilno krvarenje, infekcije, depresija...

Stručno vođenje trudnoće, porođaja i puerperijuma od izuzetne je važnosti u prevenciji pogoršanja zdravlja nakon porođaja.

Najveći neprijatelj akušera i tek porođenih pacijentkinja jeste obilno krvarenje. U zemljama u razvoju postpartalno krvarenje u velikoj meri doprinosi podizanju stope smrtnosti majki na porođaju. 

– Svako krvarenje koje u količini krvi pređe 500 ml u prvih 24 sata nakon porođaja, smatra se krvarenjem koje zahteva medicinsku intervenciju i nadzor. Gubitak preko 1.000 ml krvi nazivamo teškim oblikom postpartalnog krvarenj – objašnjava prof. Ljubić.

Pored intenzivnog nadzora pacijentkinja (praćenje vitalnih parametara – artrerijski pritisak i puls) kao i davanja infuzije, neophodno je pravovremeno postaviti dijagnozu i uzrok krvarenja. 

– Najčešće se radi o povredama mekih tkiva porođajnog puta, bilo da su to nezbrinuti kvni sudovi epiziotomije, povrede grlića ili vaginalnih zidova. Povrede ovog tipa se najčešće vide golim okom, ali nekada je moguće stvaranje hematoma, kolekcija krvi koji mogu bez većih tegoba rasti i pritiskati okolne strukture uz konstantan gubitak krvi. Uzrok ovim povredama je najčešće brz, nekontrolisan porođaj, postojanje varikoziteta vulve i međice, velika beba, kao i nepovoljan akušerski položaj ploda. Lečenje je hirurško, podvezivanjem otvorenih krvnih sudova i zatvaranjem defekta tkiva šavovima – ističe prof. dr Ljubić

Atonija materice

Ozbiljniji uzrok, koji dovodi do većeg gubitka krvi, jeste atonija materice. 

– Nakon porođaja i rađanja posteljice, materica teži da se kontraktilnošću svojih mišićnih vlakana vrati u prvobitnu veličinu, zatvarajući time krvne sudove koji se nakon porođaja otvaraju pre svega na mestu gde se nalazila posteljica. Veća telesna težina bebe na rođenju, povećana količina plodove vode pre rođenja, zaostalo posteljično tkivo, multiparitet, prekomerna upotreba epiduralnih anestetika i produženo trajanje porođaja, čine materična mišićna vlakna slabije sposobnim da se kontrahuju, te je gubitak krvi povećan. Lečenje atonije je medikamentotno i hirurško. Medikamentozno podrazumeva terapiju uterotonicima oksitocinom i metilergobrevinom, kao prvom linijom odbrane i prostaglandiima i traneksamičnom kiselinom kao preparatima koji se koriste kao potentniji lekovi u slučaju izostanka reakcije na prvobitnu terapiju. Hirušrke ili obstetrične operacije podrazumevaju ručnu masažu ili reviziju materične šupljine, instrumentalnu reviziju materice korišćenjem Boom-ove kirete ili plasiranje specijalnih materičnih balona kojima se vrši kompresija na otvorene krvne sudove. Izuzetno retko, i pored svih preduzetih mera ne dolazi do zaustavljanja krvarenja, i ovakva pacijentkinja koja se nalazi u stanju hemoragičnog šoka iz vitalnih indikacija zahteva operativno lečenje, podvezivanje krvih sudova male karlice, a nekada i uklanjanja materice – objašnja naš sagovornik.

Kasno postpartalno krvarenje javlja se najčešće posle 5, a do 15. dana nakon porođaja kada se porodilja oporavlja kod kuće. Najčešći uzrok je, kako ističe prof. dr Ljubić, zadržano posteljično tkivo, a klinička slika podrazumeva nepravilno krvarenje, nekada oskudno, sa epizodama obilnijeg krvarenja i nekontrahovanu matericu. U tom slučaju primenjuje se upotreba uterotonika i/ili neka od akušerskih operacija, najčešće instrumentalna revizija materice.

Infekcije

U prvih šest nedelja posle porođaja (puerperijum), česte su i infekcije genitalnog trakta. Najčešći uzroci su bakterije strepotokok grupe A ili B, ešerihija koli, klebsiela i pseudomonas. 

– Faktori koji doprinose nastajanju infekcije jesu povrede mekih tkiva prilikom porođaja, krvarenje, produženi porođaj, urinarne infekcije, anemija, prevremeno prsnuće plodovih ovojaka i veliki broj ginekoloških pregleda pre i tokom porođaja. Pokazatelji da je prisutna infekcija jesu povišena telesna temperature, preko 38, jeza, drhtavica, malaksalost, bol u maloj karlici, pojačane lohije (obilni vaginalni iscedak) neprijatnog mirisa. Lečenje se zasniva na korišćenju antibiotika širokog spektra. U slučaju neadekvatnog lečenja i kasne dijagnostike, moguće je proširenje infekcije na unutrašnje organe male karlice i trbučnu maramicu kada nastaje peritonitis – upozorava dr Maričić.

PageBreak

Mastitis

Upala žlezdanog tkiva dojke u vreme dojenja naziva se mastitis. Kako kaže dr Zoran Maričić, pravi mastitis podrazumeva prisutvo bakterijske infekcije u uslovima neadekvatnog pražnjenja dojki – galaktostaza. 

– Najčeći uzroci mastitisa su mikrotraume kože bradavica koja postaju mesta ulaska bakterije, neadekvatno dojenje i izmazanje, prljave ruke kojima se dodiruju bradavice, odsustvo upornosti u dojenju i pražnjenju dojki. U slučaju da se mastitis ne leči, nastaje apsces dojke, nakupljanje gnojne ekolekcije u dojkama, koje se mora lečiti hirurški i sistemskom upotrebom antibiotika. Nažalost, kada proces infekcije dosegne razmere apscesa, prekid dojenja je neminovan – zaključuje dr Maričić.

Tromboembolijska oboljenja

Trudnoća i postporođajni period nose povećani rizik i od tromboembolijskih oboljenja, ističu stručni sagovornici Mame. Ova grupa bolesti zahteva hitnu dijagnostiku i lečenje budući da je ishod fatalnog ishoda moguć.

– Upale vena, tromboflebitis, mogu zahvatiti površne vene nogu ili duboki venski sistem. Kako je trudnoća stanje povećane koagulabilnosti krvi te i usporenog venskog toka, rizik od ovih bolesti se povećava – kaže dr Maričić. Pacijentkinje koje su porođene carskim rezom su posebno ugrožene zbog sporijeg ustajanja i postizanja aktivnosti koja je bitna ze prevenciju bolesti. Pojava bola, crvenila kože, lokalna osetljivost pri pokretanju noge uz kliničku i dopler dijagnostiku, ključni su za postavljanje dijagnoze tromboflebitisa. 

– Upotreba niskomolekularnog heparina, peventivno u slučaju carskog reza i terapijski u slučaju tromboflebitisa, smanjuju mogućnost nastanka plućne embolije, ozbiljne kardiološke komplikacije koja podrazumeva blok plućne arterije ili njenih grana trombom iz venskog sistema. U ovom slučaju javlja se bol u grudnom košu, jak i iznenadan, otežano disanje, kažalj, centralna cijanoza, hipotenzija, konfuzija, iskašljavanje krvi i u masivnim plućnim embolijama smrt.

Psihičko stanje

Prof. dr Aleksandar Ljubić i dr Zoran Maričić jednoglasni su i u isticanju problema mentalnog zdravlja trudnica i porodilja, teme koja postaje sve češća, kako kod stručne tako i opšte javnosti.  

– Poremećaji mentalnog zdravlja mogu nastati kao potpuno novo stanje koje je provocirano trudnoćom i porođajem ili se već ranije poznata mentalna oboljenja mogu pogoršati. Česte promene rasploženja, nesanica, anoreksija, gubitak energije, osećaj krivice i sramote, loša higijena tela, opsesivne misli... klinički su znaci pojma postporođajne depresije koji je već dugo poznat. Suptilnost ovakvih stanja zahteva timski rad ginekologa i psihijatra uz podršku porodice – kaže dr Maričić.

Na sreću, kako ističu sagovornici, mnoge od postporođajnih komplikacija se mogu predvideti, za mnoge postoji moguća prevencija, kao i širok izbor terapijskih sredstava. Ono što primarno i najvažnije jeste adekvatno i stručno vođenje trudnoće, porođaja i puerperijuma. Dobar kontakt porodilje, sa jedne, i lekara i babice, sa druge strane, garantuje povoljan ishod čak i kod najtežih komplikacija. 

Tekst: Tamara Kostić