Poznato je da je sindrom iznenadne smrti odojčeta (sudden infant death syndrome - SIDS) znatno češći kod prevremeno rođenih beba. Pod ovim pojmom se podrazumeva neočekivana smrt na izgled zdravog odojčeta, koja ostaje nerazjašnjena nakon svih ispitivanja, uključujući i postmortalna. Kao mogući mehanizmi nastanka tog sindroma, pominjani su: poremećaji buđenja, infekcije ili/i poremećena funkcija vegetativnog nervnog sistema koji upravlja radom unutrašnjih organa.
Rezultati istraživanja
Statistika je pokazala da je nedonoščad pod povećanim rizikom od SIDS-a, pogotovo ako spava potrbuške (rizik od SIDS-a pri spavanju potrbuške, u odnosu na spavanje na leđima, za ročnu novorođenčad iznosi 13,9 a za prevremeno rođene bebe 48,4). Doktor A. Grinaf sa Odeljenja za astmu, alergijske i plućne bolesti Kraljevskog koledža u Londonu, primetio je da se uprkos navedenim statističkim podacima, u poslednje vreme ne insistira na izbegavanju spavanja potrbuške. Da ne bi došlo do konfuzije u pogledu preporuka za položaj pri spavanju, on je ispitivao plućnu funkciju kod nedonoščadi uzrasta 36 postmenstrualnih nedelja - u položaju potrbuške i na leđima, neposredno pred otpust iz bolnice. Evo do kakvih je zaključaka došao:
â— U položaju potrbuške, plućni volumen i snabdevanje kiseonikom su bili veći, ali su deca spavala duže, čvršće i imala više centralnih apnea (prestanak disanja zbog prekida u radu respiratornog centra u produženoj moždini), a i teže su se budila.
â— Kod dece koja nisu ispoljavala simptome, gastroezofagusni refluks (vraćanje hrane iz želuca u usta, praćeno bljuckanjem i/ili povraćanjem u ležećem položaju) - iako izraženiji u položaju na leđima nego potrbuške, bio je znatno ispod nivoa koji zahteva lečenje, i nije bio značajno praćen prestankom disanja.
â— Respiratorna kontrola je bila bolja u položaju na leđima, što se manifestovalo boljim odgovorom na stimulaciju ugljen-dioksidom.
â— Na osnovu rezultata studije, autor zaključuje da bi u slučaju prevremeno rođene dece moglo da se preporuči spavanje na leđima po otpustu iz bolnice. Ali, upozorava on, to bi moglo da poveća potrebu za kiseonikom kod beba sa bronhopulmonalnom displazijom (hronično oboljenje pluća kod nedonesene dece, koja dugo zahtevaju terapiju kiseonikom), pa roditelji moraju da budu blagovremeno konsultovani.
Moj komentar
Iz rezultata prikazanog istraživanja proističe da postoje argumenti za i protiv spavanja potrbuške kod prevremeno rođene dece. Međutim, zbog neumoljive statistike sa početka studije, smatramo da je najbolje da bebe (i prevremeno, i na vreme rođene) spavaju u polubočnom položaju, pri čemu u toku dana treba menjati stranu. Beba koja leži na leđima, treba da se podboči sa strane rolnom peškira ili, jednostavno, krajem pokrivača, kako ne bi «bljuckala u svoja pluća», već na podlogu. U budnom stanju, treba je postavljati potrbuške - ne samo zbog bolje ventilacije pluća, već i da bi polako vežbala oslonac na ruke, što joj pomaže u motornom razvoju.
Posle uzrasta od dva meseca (za bebe rođene pre vremena se računa korigovani uzrast, odnosno onaj u kome bi imale dva meseca da su rođene na vreme), zdravo odojče može da se ostavlja da spava potrbuške, jer je dovoljno snažno da oslobodi disajne puteve. Uostalom, brzo će da poraste, toliko da se samo namesti kako mu najviše odgovara. U svakom slučaju, položaj kod male bebe treba povremeno menjati, kako ne bi došlo do deformiteta koštano-zglobnog sistema, jer su u najranijem uzrastu kosti još mekane. I, naravno, vodite računa da beba ne gleda u zid, jer ona od prvog dana, kad je budna, radoznalo posmatra okolinu i upoznaje svet oko sebe.
Perinatalna medicina
Perinatalna medicina obuhvata zaštitu majke i fetusa u trudnoći, kao i novorođenački period od prvih sedam dana života.
Prim. dr Maja Skender, pedijatar